คำถามที่มักถามกันประจำสำหรับผู้ที่จะเปิดกิจการโรงแรมหรือที่พัก คือ จะเปิดโรงแรมต้องใช้พนักงานกี่คน

ก่อนอื่นต้องตั้งหลักที่ตลาดหรือกลุ่มลูกค้าเป้าหมายก่อนว่าจะต้องการรับลูกค้าที่อยู่ในกลุ่มใดเป็นหลัก เพราะโดยปกติแล้วลูกค้าที่ใช้บริการจะเลือกอยู่ในกลุ่มที่มีระดับลูกค้าระดับเดียวกันเป็นส่วนใหญ่ ดังนั้นต้องหาคำตอบของคำถามเป็นโจทย์เพื่อความชัดเจนก่อน อย่าเพิ่งไปกังวลกับคำว่าจะเป็น 5 ดาว หรือ 4 ดาวหรือกี่ดาวก็แล้ว โจทย์คำถามอย่างคร่าวๆ คือ

• กลุ่มลูกค้าจะเป็นใคร นักท่องเที่ยวต่างชาติ ชาวไทย หรือกรู๊ปทั่วร์ หรือ กรุ๊ปสัมมนา
• ทำเลที่ตั้งพร้อมที่จะดึงดูดลุูกค้าที่พร้อมจ่ายแพงหรือไม่ ถ้ามีทำเลดีเช่น มีชายหาดส่วนตัวก็ไม่น่าเสียโอกาสการทำที่พักที่มีการบริการอย่างดี ตั้งราคาแพง แต่ถ้าไม่มีอะไรดึงดูดเพียงพอ คู่แข่งก็เยอะก็อาจเน้นบริการมากราคาแพงได้ยาก
• จะมีห้องอาหารที่มีความโดดเด่นด้วยหรือไม่ พอจะเรียกลูกค้าให้มาทานที่นี่ได้หรือไม่ หรือลูกค้าเพียงจะมาพักแล้วออกไปทานร้านข้างนอกที่มีเยอะแยะหรือเปล่า การเปิดห้องอาหารต้องมีพนักงานทั้งกุ๊กและเสิร์ฟอีกจำนวนหนึ่งเพิ่มขึ้นมา
• รับงานจัดเลี้ยงด้วยหรือไม่ นอกจากจะเป็นเรื่องพนักงานจะเป็นเรื่องสถานที่ที่ต้องเตรียมไว้ก่อนอีกด้วย
• จะบริการอาหารเช้าด้วยหรือไม่ บางแห่งมีเพียงอาหารง่ายๆ เช่น ขนมปัง สลัด น้ำผลไม้ ชา กาแฟ
• ถ้ามีห้องอาหารจะเน้นเพียงแค่อาหารง่ายๆ เป็นจานหรือเป็นภัตตาคารที่บริการอาหารหลากหลาย เพราะเมนูอาหารจะเป็นอีกปัจจัยที่ต้องมีพนักงานจำนวนเท่าไร

นี่เป็นตัวอย่างโจทย์คำถามคร่าวๆ ที่ต้องเตรียมก่อนที่จะดูเรื่องจำนวนพนักงาน เพราะเนื้องานซึ่งมาจากรูปแบบการบริการจะเป็นตัวกำหนดงานที่ต้องทำ งานที่ต้องทำก็จะเป็นตัวกำหนดจำนวนพนักงาน เช่น ถ้าจะบริการให้ดีเวลาแขกเข้าพักก็ต้องมีพนักงานช่วยยกกระเป๋าไปส่งถึงห้องพัก ซึ่งก็ต้องเตรียใจำนวนพนักงานไว้ให้เพียงพอ แต่ะถ้าขายห้องพักราคาไม่แพงมากก็ตั้งระบบให้แขกช่วยนำกระเป๋าไปยังห้องพักเอง เป็นต้น

ถ้ามีบริการมากและดีก็ต้องมีหลายหลายแผนก พนักงานก็ต้องทำงานเฉพาะด้าน เพราะงานเฉพาะด้านมีมากอยู่แล้วแผนกใครก็ทำให้ดีที่สุด แต่ถ้าบริการไม่หลากหลายพนักงานก็สามารถทำงานแบบหลายหน้าที่ได้เพราะงานไม่ได้มากมาย

หลักในการคำนวณจำนวนพนักงานง่ายๆ ที่โรงแรมใหญ่ๆ จะใช้กันคืออัตราส่วนห้องพักและจำนวนพนักงาน เช่น อัตราส่วน 1:1 หมายถึง เช่น โรงแรมมีห้องพัก 100 ห้องก็จะใช้พนักงาน 100 คน ซึ่งถือว่าค่อนข้างใช้จำนวนพนักงานอย่างค่อนข้างน้อย สำหรับโรงแรมที่เน้นการบริการมาก เรียกว่าเแขกเดินไปทางไหนมีพนักงานดูแลอยู่ทุกจุด มีพนักงานต้อนรับคอยเปิดประตูให้ พาเดินไปที่เคาน์เตอร์เพื่อเช็คอิน พาไปส่งที่ห้องพัก จะเข้าลิฟท์มีพนักงานกดลิฟท์ให้ ก็จะใช้จำนวนพนักงานมากขึ้นไปอีก บางแห่งอาจใช้พนักงานถึง 1: 1.5 คือถ้ามีห้องพัก 100 ห้องก็ใช้พนักงาน 150 คน บางแห่งเน้นขายห้องพักไม่มีห้องอาหารก็อาจใช้พนักงานไม่มีคน อาจเป็น 1: 0.30 คือ 100 ห้อง มีพนักงานเพียงแค่ 30 คนเป็นต้น

ทั้งนี้ยังมีวิธีจ้างพนักงานในรูปแบบต่างๆ อีกเช่น นอกจากพนักงานประจำ (Full Time) ที่จ้างโดยรับสวัสดิการเต็มตัว ยังมีการจ้างแบบชั่วคราวระยะยาว (Temporary) เช่นไม่บรรจุแต่ทำเป็นหลายๆ เดือนติดต่อกัน แบบรายวัน (Part Time) เรียกให้มาทำเฉพาะวันที่มีงานเช่น มาเสิร์ฟเฉพาะที่มีงานแต่ง การตัดจ้างบริษัทภายนอกให้รับผิดชอบไป (Subcontractor) เช่น จ้างบริการรักษาความปลอดภัยเป็นต้น ทั้งนี้อาจรับนักศึกษาฝึกงานเพื่อเปิดโอกาสให้นักศึกษาได้เรียนรู้และสถานประกอบการได้แรงงานช่วยอีกส่วนหนึ่งโดยอาจให้ค่าตอบแทนบ้าง